به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه،حجت الاسلام والمسلمین علی مصباح یزدی امشب در «همایش ملی علامه مصباح یزدی فیلسوف علوم اجتماعی اسلامی» که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، گفت: برای اداره یک جامعه در تراز اسلام، مساله تعیین کننده، علوم انسانی است که در تنظیم روابط اجتماعی، سیاست گذاری و برنامه ریزی و تامین ارزش های اجتماعی و فردی، باید راهنمای تصمیم گیران و مردم در رفتار فردی و اجتماعی باشد.
وی افزود: در همان سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب، فکر اسلامی سازی این علوم انسانی که عمدتا از کشورهای غربی یا شرقی آمده بود، نظراتی که بر اساس مبانی سکولار و بعضا ضد دینی استوار شده بود، تعیین کننده ساحت های مختلف زندگی اجتماعی، در تعلیم و تربیت، در نظامات اقتصادی و تنظیم روابط بین المللی و... نقش بازی می کردند، احساس شد که برای اینکه این علوم، با تعالیم دینی و اسلامی سازگار و یا بهتر بگوییم بر اساس مبانی دینی ساخته شده باشد، نیازمند یک حرکت و فعالیت سترگ هستیم که باید در جامعه علمی ایران اسلامی شکل بگیرد تا به تدریج در درازمدت ثمراتش را به جامعه اسلامی عرضه کند.
استاد حوزه بیان کرد: در این زمینه علم دینی در جمع های علمی، چه دانشگاهی و چه حوزوی به یک مساله روز مبدل شد و تلاش های زیادی برای تبیین معنا و لوازم و روش اسلامی سازی این علوم و سایر حواشی این کار انجام شد.
حجت الاسلام والمسلمین مصباح یزدی اظهارکرد: اگر بخواهیم به چارچوب های کلی در زمینه علوم اجتماعی اسلامی اشاره کنیم، در ابتدا می توانیم از رویه ایشان پیروی کنیم که در هر بحثی، ابتدا به مفهوم شناسی هر مساله همت می کردند زیرا معتقد بودند که بسیاری از مباحثات و منازعات علمی که رخ می دهد به دلیل عدم مفهوم شناسی، افراد دیگر در این مباحث را دچار سوءتفاهم می کند و در آخر سر هم نتیجه مطلوب حاصل نمی شود.
وی گفت: در بحث علوم اجتماعی اسلامی نیز بحث علم، علم انسانی، اسلامی بودن، معیار اسلامی بودن یک علم، پیش نیازهای مفهومی و تصوری است که برای یک اقدام دراز مدت برای تولیدات علمی اسلامی لازم است.
وی افزود: وقتی امروز از علم دینی صحبت می شود، برداشت های متفاوتی نیز تولید می شود. آنچه آیت الله مصباح به عنوان تعریف منتخب بیان کردند این است که ما به مجموعه ای از گزاره ها و مسایل که حاوی گزاره هایی هستند و دارای موضوع و محمول هستند و محور همه آنها یک موضوع است، شامل موضوع مسایل است و زیر مجموعه یک مسایل قرار می گیرد، یک علم می گوییم.
استاد حوزه بیان کرد: ایشان نسبت به روش و هدف و حتی نتیجه ای که از تحقیقات گرفته می شود نیز تعریف را به شرط می کردند که آن مساله با هر روش منطقی و معتبری که بررسی شود و به هر نتیجه ای که بر اساس مقدمات و روش معتبر برسد جزو آن علم به شمار می آید. یعنی ممکن است یک مساله ای در کلام با روش عقلی اثبات شود و همان مساله را بر اساس روش نقلی هم میتوان اثبات کرد. مهم این است که مساله زیر مجموعه یک علم کلان باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مصباح یزدی اظهارکرد: غلط بودن نتیجه یک مساله را از علم خارج نمی کند، بلکه یک نظریه اشتباه در یک علم است. ویژگی دیگر نظریه ایشان آن است که ویژگی علم شامل علوم توصیفی و دستوری است.
وی افزود: به همین دلیل علم در علوم انسانی شامل علوم انسانی توصیفی و دستوری می شود. روشی که برای حل مسایل علوم انسانی به کار گرفته می شود اگر روش قابل دفاعی باشد و بر اساس مبانی معرفت شناختی و روش شناسی معتبر باشد، صرف تغییر روش آن را از سیر علوم انسانی خارج نمی کند.
استاد حوزه بیان کرد: ایشان علوم انسانی را علومی می دانستند که به شناخت انسان و توصیف، تبیین و تفسیر پدیده های انسانی از آن جهت که انسانی اند و جهت بخشی به افعال و انفعالات انسان می پردازد که مجموعه ای از موضوعات و اهداف علوم انسانی را شامل می شود.
حجت الاسلام والمسلمین مصباح یزدی اظهارکرد: همچنین در تعریفی که برای اسلام به عنوان یک دین برای وصف آن قرار بگیرد، اسلام و دین را به مجموعه افعال و اعمال و باورهایی که معطوف به سعادت انسان می دانستند. این تعریف، تعریف هدف محور است.
وی گفت: اسلام شامل سه جز عقاید، اخلاق و احکام است. آیت الله مصباح یزدی در این نظریه خود سه ویژگی ارتباطی و ارگانیک را مد نظر دارد. یعنی اصول عقاید، ریشه های درخت علوم انسانی هستند. تنه این درخت، ارزش های راهبردی و اصولی هستند که ما را به جهت رسیدن به هدف خلقت راهنمایی می کنند و شاخ و برگ و میوه های درخت، علومی هستند که ما را در جهت انجام دادن یا ندادن رفتارها راهنمایی می کنند که در هر لحظه و شرایطی چه کاری ما را به سعادت حقیقی انسان نزدیک می کند.
حجت الاسلام والمسلمین مصباح،افزود: ایشان بیان می کنند، که علمی که علاوه بر داشتن مسایل و مرزهای مشترک با اسلام مبانی و اهداف و منابع آن با آموزه های اسلام موافق باشد یا دست کم با آن مخالف نباشد. اگر چنین علمی تولید کردیم، این علم اسلامی است. پس اگر این شرایط در دو شاخه دستوری و توصیفی باشد، این علم اسلامی است. پس از آن با آموزه های علمی باید سازگار باشد یا حداقل ناسازگار نباشد.
استاد حوزه بیان کرد: مصداق کامل و ایدآل علم اسلامی آن است که دستورالعمل هایش مطالب با ارزش های اسلامی باشد. منابع معرفتی، مبانی نظری، اصول ارزشی علوم دستوری باید مطابق با اسلام باشد یا دست کم با اسلام تنافی نداشته باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مصباح یزدی اظهارکرد: مرحوم آیت الله مصباح یزدی، پنج مرحله را برای اسلامی سازی علوم پیشنهاد می دهند. نخست نقد علوم انسانی رایج بر اساس مبانی خود این علوم. قدم دوم، تبیین و نقد مبنای این علوم است. مرحله بعد تبیین و اثبات مبانی علوم انسانی بر اساس اصول اسلامی است. قدم بعدی آن است که بر اساس این مبانی صحیح مسایل مورد نیاز جامعه اسلامی را شناسایی کنیم که برای اداره جامعه اسلامی چه سوالاتی را باید پاسخ دهیم؟ در گام بعدی نیز مسایل را با مبانی اسلامی، پاسخ می دهیم.
انتهای پیام
